ÇOCUK VE OYUNCAK OYUN HAYATIN BİR PROVASIDIR
Oyuncaklar, zekayı ve duyuları uyaran, yaratıcılık ve hayal gücünü geliştiren, çocuğun bedensel, duygusal ve sosyal gelişimini destekleyen araç gereçlerdir. Çocuklar dış dünyayı, oyuncaklarının yardımı ile tanır, hayata dair ilk deneyimlerini yine oyuncaklarının sayesinde elde ederler.
Oyuncaklar sayesinde çocuklarda;
* Kendini ifade etme ve özgüven duyguları gelişir.
* Hayattaki farklı sosyal rolleri (anne, baba, öğretmen vb) deneyimlerler.
* Gerçekle hayal arasındaki köprü kurulur.
* Empatik olmayı öğrenirler.
* Oto-kontrol duyguları gelişir.
* Yaşanan öfke, kızgınlık, korku gibi olumsuz duygular, oyuncaklar aracılığıyla ifade edilirken, psikolojik olarak da rahatlama sağlanır.
Oyuncak piyasası her geçen gün büyümekte ve alternatif oyuncaklar her gün artmaktadır. Bu noktada çocuğun gelişimine, ihtiyacına ve yaşına uygun oyuncağı seçmenin önemi ortaya çıkmakta ve siz anne babalara doğru seçimler yapma konusunda büyük görev düşmektedir.
YAŞLARA GÖRE OYUNCAK SEÇİMİ
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Selahattin ŞENOL, çocuğun oyuncağını seçerken ailenin kendi istek ve beğenilerinin yerine, çocuğun yaşının ve gereksinimlerinin göz önünde bulundurulmasını ve fikrinin alınmasını öneriyor.
Üç yaşından sonra üç tekerlekli bisiklet en çok sevilen oyuncak iken, yaratıcılığını keşfetmeye başlayan çocuk, tahta bloklarla çeşitli şekiller oluşturmaktan büyük zevk alır. Kum ve oyun hamuru gibi şekil verebileceği, el becerisini geliştirmek yanında hayallerini gerçekleştirebileceği oyuncaklar bu dönemden sonra en sık oynanan oyuncaklardır. 3-5 yaşları arasında fantezi ve keşfetmeye (evcilik, okul oyunları ile bebekler, mutfak ve doktor muayene aletleri), dil gelişimine (renkli tuşları olan piyano, müzik ve öykü kasetleri, kuklalar) ve aritmetiğe hazırlamaya (resim ve sayı eşleme oyunları; domino, sayı kartları) yönelik oyuncaklar tercih edilmelidir.
6-8 yaşları arasında toplumsal gelişim ve işbirliği ile ilgili top, seksek, dama, minyatür arabalar, bilişsel beceriler ve algısal hareket becerilerini sağlayan maketler, yap-boz oyunları ve parmak boyası, suluboya/pastel boyalarla resimler, oyun hamurları, sessiz sinema gibi yaratıcı anlatım oyuncakları tercih edilir.
OYUNCAK SEÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
1. Çocuğun yaşına uygun,
2. İlgisini çekecek ve merak uyandıracak nitelikte,
3. Dayanıklı ve kullanışlı,
4. Zarar verici kimyasallarla boyanmamış,
5. Oyuncakları oluşturan parçaların, çocuğun yaşına uygun olarak tehlike içermeyecek nitelikte, kalitede ve güvenlikte,
6. Bebeklere ve küçük çocuklara metal veya sert plastik malzemelerden imal edilmiş oyuncaklar yerine, herhangi bir şekilde kendilerine zarar vermeyecek malzemelerden yapılmış olmasına,
7. Pille çalışan oyuncaklarda içindeki kimyasalın dışına akmayacağı kaliteli piller kullanılmasına ve oyuncağın pil koyma yerinin vidalı bir emniyetle kapatılmış olmasına, dikkat edilmelidir.
Ayrıca, oyuncakların üzerinde yazılı olan "Önerilen Yaşlar" genellikle güvenlikleri açısından belirtilmiştir. Uygun oyuncağı seçerken, bu sınırlamaların yanında çocuğunuzun kişiliğini, tercihlerini ve özel yeteneklerini de düşünmenizde yarar var.
GELİŞİM ALANLARINA GÖRE OYUNCAKLAR
• Büyük Kas Gelişimi İçin Oyun Araçları: Merdiveni ve kaydırağı olan oyuncak ev, üç tekerlekli bisiklet, çeşitli boyda arabalar, ip merdivenler, tahta kalaslar, kayma, tırmanma, sallanma oyuncakları, tahterevalli.
• Küçük Kas Gelişimi İçin Oyun Araçları: Renkli kalem, kağıt, ucu küt kağıt makası, yapıştırıcı, legolar, parçalı bulmacalar, bir yetişkinin denetiminde oynanacak tahta, çivi gibi marangoz gereçleri.
• Yaratıcı, Hayal Gücünü Geliştiren Oyuncaklar: Kukla sahnesi, el ve parmak kuklaları, bez bebekler, çeşitli giysiler, doktor araçları, telefonlar, bebek arabaları.
• Yaratıcı Sanat İçin Malzemeler: Oyun hamuru, kil, çamur, toprak, pastel boya, renkli tebeşir, sulu boya, parmak boya, fırçalar, kağıtlar, artık kumaşlar, kağıt, yapıştırıcı, baskı kalıbı olarak kullanılabilecek makara, havuç, patates, portakal dilimleri, yaprak, ağaç parçaları.
• Okuma ve Konuşmayı Geliştirecek Uyarı Araçları: Mıknatıslı harf ve sayılar, harf ve sayıları içeren oyuncaklar, dominolar, tamamlama, karşılaştırma oyunları, yazı tahtası.
• Matematik ve Sayılar: Renkli çubuklar, mozaik geometrik şekiller, tahta oyuncak saat veya saati öğretecek tahta küpler, matematik kavramlarını geliştirecek oyunlar.
• Doğa Bilimleri: Mıknatıs, ayna, taş, yaprak, deniz kabuğu, doğayla ilgili çocuk kitapları ve CD’ler.
• Müzik ve Dans Araçları : Tef, davul, trampet, flüt, melodika, zil, çan, çıngırak gibi ritim araçları ve CD’ ler.
